HIỂU VỀ QUYỀN LỰC MỚI

Phần 1 -Thang bậc tham gia

Đang có sự dịch chuyển quyền lực trên thế giới. Chúng ta nhận thấy ngày càng nhiều sự phản kháng chính trị, khủng hoảng trong việc đại diện phát ngôn và quản trị, và các doanh nghiệp mới nổi làm chậm các ngành công nghiệp truyền thống. Nhưng bản chất của sự thay đổi này có xu hướng bị đánh giá thấp một cách vừa cực kỳ lãng mạn vừa nguy hiểm.

Có những người ấp ủ tầm nhìn về những công nghệ không tưởng mới mang tính tăng kết nối tạo dân chủ và thịnh vượng ngay tức thì. Cứ hình dung, với ứng dụng công nghệ mới này, thiểu số những gã công ty khổng lồ và bộ máy quan liêu bị hạ bệ và đám đông đăng quang, mỗi người trong chúng ta là chủ nhân vương miện 3D của chính họ. Tuy nhiên, ở quan điểm khác, cũng có những người đã nhìn thấy điều này trước đây. Họ nói những điều này đang thực sự không thay đổi nhiều. Twitter được cho là đã lật đổ một nhà độc tài ở Ai Cập, những cái khác tiếp theo chỉ đơn giản xuất hiện trong vị trí của mình. Khi chúng ta miên man về sự khởi đầu mô hình kinh tế mang tính chia sẻ mới nhất thì những công ty và những người mạnh nhất dường như mạnh mẽ hơn nhờ vào nó.

Cả hai quan điểm đều sai. Họ dồn chúng ta đến một cuộc tranh luận hẹp về công nghệ mà trong đó tất cả mọi thứ đang thay đổi hoặc là không có gì. Trong thực tế, một sự biến đổi thú vị và phức tạp hơn nhiều chỉ mới bắt đầu với một động lực ngày càng tăng giữa hai lực lượng riêng biệt: quyền lực cũ và quyền lực mới.

Quyền lực cũ hoạt động như một loại tiền tệ. Nó được nắm giữ bởi thiểu số. Một khi đã đạt được quyền lực này, nó được bảo vệ chặt chẽ đến mức phải ghen tị. Quyền năng từ nó có một kho lớn để tiêu dần. Đó là kho khép kín, không thể tiếp cận, và có tính định hướng lãnh đạo. Người ta lấy về, và thu giữ nó.

Quyền lực mới hoạt động khác, giống như một dòng chảy. Nó được thực hiện bởi nhiều người. Nó có tính mở, tính tham gia và mang động lực đồng đẳng. Người ta tải nó lên và phân phối nó. Giống như nước hoặc điện, đó là mạnh mẽ nhất khi nó dâng. Mục tiêu với quyền lực mới không phải là để tích trữ mà kênh chuyển nó.

Các trận chiến và cân bằng giữa quyền lực cũ và mới sẽ là một tính năng xác định rõ xã hội và doanh nghiệp trong những năm tới. Bài viết này xin giới thiệu tóm lược khung sườn đơn giản để hiểu những động lực cơ bản tại nơi làm việc và cách quyền lực dịch chuyển trong thực tế như thế nào: ai có nó, làm thế nào nó được phân phối, và nơi mà nó hướng tới.

Mô hình quyền lực mới

Quyền lực, như triết học Anh Bertrand Russell định nghĩa, nó chỉ đơn giản là "khả năng để tạo ra hiệu ứng mong muốn." Quyền lực cũ và quyền lực mới tạo ra những hiệu ứng khác nhau. Mô hình quyền lực mới được kích hoạt bởi sự phối hợp đồng đẳng và bởi đám đông- mà các cá nhân không có sở hữu, không tham gia. Quyền lực cũ được kích hoạt bởi những người hoặc tổ chức sở hữu, biết, hoặc kiểm soát mà không ai khác có. Một khi mất đi mô hình quyền lực cũ đó, họ sẽ mất đi lợi thế của họ.

Mô hình quyền lực cũ có xu hướng đòi hỏi nhiều hơn một chút so với mức tiêu thụ. Một tạp chí yêu cầu độc giả để làm mới thuê bao của họ, một nhà sản xuất yêu cầu khách hàng mua giày. Nhưng quyền lực mới đính vào năng lực phát triển và ham muốn của con người để họ tham gia vào phương cách vượt qua được mức tiêu thụ. Những hành vi này, đặt ra trong biểu lộ "Quy mô tham gia," bao gồm việc chia sẻ (lấy nội dung của người khác và chia sẻ nó với khán giả), tạo hình (trộn lại hay thích ứng nội dung hoặc tài sản hiện có với một tin nhắn mới hoặc hương vị), tài trợ (ủng hộ bằng tiền ), sản xuất (tạo ra nội dung hoặc cung cấp sản phẩm và dịch vụ trong một cộng đồng đồng đẳng như YouTube, Etsy, hoặc Airbnb), và đồng sở hữu (như đã thấy trong các mô hình như Wikipedia và phần mềm mã nguồn mở).

Chia sẻ và tạo hình. Facebook là ví dụ điển hình của một mô hình mới dựa trên quyền lực chia sẻ và tạo hình. Hơn 500 triệu người hiện nay chia sẻ và định hình 30 tỷ mẩu nội dung mỗi tháng trên nền tảng này, một mức độ thực sự đáng kinh ngạc của sự tham gia mà sự sống còn của Facebook phụ thuộc vào đó. Nhiều tổ chức, thậm chí các tay chơi quyền lực cũ, đang dựa vào những hành vi này để phát triển sức mạnh của thương hiệu của mình. Ví dụ, NikeID, một sáng kiến trong đó người tiêu dùng trở thành nhà thiết kế giày cho chính mình, bây giờ chiếm một phần đáng kể của doanh thu trực tuyến của hãng Nike.

Tài trợ. Hành vi tài trợ thường đại diện cho một mức độ cao hơn của sự cam kết so với chia sẻ và tạo hình. Hàng triệu người đang sử dụng mô hình quyền lực mới để đặt tiền của họ vào nơi họ thấy được. Ví dụ, các áp phích Quỹ quần chúng trẻ em Kiva báo cáo rằng khoảng 1,3 triệu người vay sinh sống tại 76 quốc gia đã nhận được hơn nửa tỷ USD tiền cho vay.

Cho mượn,  cho vay và các mô hình đầu tư đồng đẳng hiệu quả đã và đang làm giảm sự phụ thuộc vào các tổ chức truyền thống. Thay vì hiến tặng thông qua một tổ chức lớn như United Way đại diện cho các nhà tài trợ, người ta có thể hỗ trợ một gia đình cụ thể ở một nơi cụ thể đang bị ảnh hưởng bởi một vấn đề cụ thể. Nền tảng mạng đồng đẳng như Wefunder, Angel List cho phép khởi động việc truy cập nguồn tài trợ từ hàng ngàn nhà đầu tư nhỏ hiệu quả hơn là dựa vào một số ít những người thân nắm giữ lượng lớn tiền gây quỹ. Chỉ cần thiết lập một kỷ lục mới trên Kickstarter, một nhà phát minh sẽ huy động thêm hơn 13 triệu USD từ 62.000 nhà đầu tư. Tuy nhiên, mô hình tài trợ theo quyền lực mới không phải không có nhược điểm : Các chiến dịch, dự án, hoặc công việc mới được đám đông hưởng ứng có thể không phải là những đầu tư thông minh nhất hoặc sinh lợi nhất cho người ta. Thật vậy, Gây quỹ quần chúng kích thích con người hướng về tính ngay lập tức, xác thịt và tình cảm hơn là các chiến lược, sức ảnh hưởng, hoặc sự dài hạn.

Sản xuất. Ở cấp độ tiếp theo của hành vi, người tham gia vượt qua hỗ trợ hoặc chia sẻ những nỗ lực của người khác bằng đóng góp phần sản phẩm của mình. Người sáng tạo trong YouTube, nghệ nhân trong Etsy, và người chạy việc trongTaskRabbit là các ví dụ của những người tham gia bằng cách sản xuất. Khi đủ người sản xuất, các nền tảng ứng dụng nói trên có sức mạnh khủng. Lấy Airbnb làm ví dụ, dịch vụ trực tuyến dành cho du khách cần một nơi để ở lại với người dân địa phương có một phòng để chia sẻ. Tính đến năm 2014, khoảng 350.000 chủ gia địa phương đã chào đón 15 triệu du khách ở trong ngôi nhà của họ. Như thế đã đủ để gây áp lực thực sự lên ngành công nghiệp du lịch và khách sạn.

Đồng sở hữu.Wikipedia và Linux, hệ điều hành phần mềm mã nguồn mở, đều do các hành vi đồng sở hữu và đã có một tác động rất lớn trên các lĩnh vực của họ. Nhiều hệ thống chỉ đạo phân cấp đồng đẳng được giáo sư luật Harvard Yochai Benkler gọi là "hỗ sinh đồng đẳng" thuộc trong thể loại này. Hãy xem một sáng kiến không phát triển từ thung lũng Silicon mà xuất phát từ một nhà thờ ở London. Lớp giáo lý Alpha là một khuôn mẫu để giới thiệu mọi người đến với niềm tin Kitô giáo. Bất cứ ai có nhu cầu tổ chức một khóa học có thể tự do sử dụng vật liệu và định dạng 10 cuộc họp cơ bản dành cho các câu hỏi trung tâm của cuộc sống mà không cần phải tập trung tại một nhà thờ. Được xúc tác bởi một mô hình trao quyền cho các nhà lãnh đạo địa phương, khóa học đã đạt 24 triệu người tại các phòng khách và các quán cà phê trên khắp các quốc gia trên thế giới.

Điểm nổi bật về những hành vi tham gia này là họ "chuyển tải lên" một cách hiệu quả sức mạnh từ một nguồn có sự lan tỏa rất lớn- đó là niềm đam mê và năng lượng của nhiều người. Công nghệ là nền tảng cho các mô hình này, nhưng cái thúc đẩy chúng là ý thức cao của yếu tố con người.